How became the Beatles so typical Beatles?

"We're not British, we're Scouse!"

Irresistible they were. The four Beatles together worked like magic. Not only their music but also their performance, their attitude. The press conference at New York Airport on February 7th 1964 says enough. In some minutes they put the sceptical journalists in their pockets. From where came that appeal? For the answer we only have to dive in the city of their roots. The Beatles are typical as every Scouser: funny, a bit cynical, and certainly quick. But there's more about the Scousers.

By Dominique Verschuren

Wikipedia learns us that Scouse is in fact a dialect in the first place. It's spoken in a large area of the Merseyside. The dialect really stands on itself, as well the attitude of the Liverpudlian. You have Britain and you have Liverpool, I learned during my visits to the city. Even the word 'enclave' is not misplaced.

Beside the dialect you also recognize the typical Scousers mentality. Neil Brannan, the guide on the Magical Mystery Tour bus, explains:  "If you're going to say in the South, I go to Liverpool for the day, people would say: why? It's full of rubbish, full of thieves. While they never been to Liverpool. A lot of people who visit Liverpool said: I wish I spend more time in Liverpool. It's more relaxed, everybody is more friendly. Scousers are very hospitable."

And Scousers are proud. Brannan is the first to admit: "Very, very proud. We have the Beatles, we have the football, we have the history, the port...  Liverpool people are the most patriotic people of every city. We're not British, we're Scouse. It doesn't mean anything in particular. It just mean that down there in London, they don't care about us. So why should we care about them?"

Hospitable, funny and quick

The word Scouse should come from lobscouse. Borrowed from the Norwegian word lapskaus. Sailors introduced this meal of meat and 'rest vegetables' to the Mersey Port. In the 19th century it became so popular that the locals were called "Scousers".

From food it's a very small step to the main typical thing about Scousers, according to Brannan: "Liverpool is more famous for its hospitality than anything else. At this pub here, The Cavern Club, once a guy from Japan stood alone at the bar. And there a guy from Russia stood alone at the bar. And guy from South America the same. Within 20 minutes they were all standing in one group at the bar. Cause we Scousers say: 'Come join us, come and have a drink. Don't stand on your own.' A typical Scouser is in my opinion: Hospitable, funny and quick. " It is indeed not really difficult to be in touch with a Liverpudlian. Holding a map in your hand and there's a real change people voluntary ask you if you're lost. Or drop the word 'Beatles' and you're taking off.

 

Also the Beatles were untiring speakers. During and besides press conferences. They were irresistible funny and very quick with a reaction. Everybody knows John's legendary sense of humor, often cynical, similar to George's. Although John was a bit quicker. Paul was more polite and diplomatic, but sometimes very to the point and Ringo always appeared with his dry remarks. Together they could melt the heart of the greatest sourpuss. And you also hears it in the music; it's one of the main ingredients of their success. Scousers don't taken them self too serious, neither did the Beatles. Certainly in the beginning they tend to tone down them self. And during Beatlemania they were searching to keep standing with their feet on the ground. No wonder if you see where they come from. The Beatles are so typical Scouse.

The 'welcomeness' of the port

Light years away from that New York Airport in 1964 there is the Saturday night in Liverpool anno 2012. The Cavern is much more for the locals than during the week. Outside on Mathew Street you find no trace of Beatle-tourists. The locals occupy the area, the police watch them as Big Brother. All women, I mean all women, are dressed shorter than short, with high heels and three layers of make-up. At two o'clock in the night they're walking with a chicken skin from the cold, very unbalanced or on naked feet with the high heels in their hand. The cold seems to be the only reason why you don't see couples fucking. Cause sex floats in the air and lies on every corner of the street.

Also very typical Scouse? The night porter in the hotel lobby only says: "Scousers life for now, don't think about tomorrow. Tomorrow it's just another day." Heathen, just a Liverpudlian mother of two small kids who I met by coincidence one day before on Menlove Avenue, notice the changes in the 21st century: "Scousers are cynical, rough sense of humor. John Lennon also had that. These days is getting more and more cynical in a nasty way and also behaviour. But I think you see that development everywhere, not only in Liverpool."

 

It can be true what Heathen says, but even then it's remarkable how polite and friendly the Liverpudlians still are. Certainly comparable with other Europeans. Brannan has an explanation: "Hospitality has also something to do with the port. Hamburg, Ostend, Calais. I think the port has something to do with the 'welcomness'. You always expect the stranger in a port. It must have something to do with it."

 Part of the press conference at New York Airport, 7 February 1964:

Press conference in Melbourne, 1964:

 

(Thanks to Helen Williams)

The secrets of Ivy Avenue 25, an ordinary house with an extraordinary history

"If John Lennon had chosen to go to New Zealand, there would never had been the Beatles."

Mark Standing at 25 Ivy Avenue

Some houses are holy. Only because a Beatle has lived there. Mendips, Forthlin Road, Dakota, Tittenhurst Park, Friar Park, Cavendish Avenue... But one house has been forgotton in this list. A house which is so important because it was the silent witness of a decision that changed the world. A decision from a 5 year old kid. His name was John Lennon. The house you can find in Ivy Avenue, Blackpool. Mark Standing (47), the owner: "What if John had chosen to go to New Zealand, there would never been the Beatles. Essentially it could be put in a very, very big historical turning point and it happened right here."

By Dominique Verschuren

In June 1946 Alfred Lennon spent holiday with his son in Blackpool. It was a lovely time, the two together. They stayed a while at 25 Ivy Avenue, in the house of Billy Hall, Fred's friend, and his wife. They decided to migrate to New Zealand. That was a good idea, Fred must have thought. So he decided to join, with the little John. One day, Julia, John's mother showed up to get her child back. The parents argued about him. Fruitless. So Fred asked John: What do you want? Come with me to New Zealand or stay with your mother in Liverpool? John wanted his parents got back together. That was out of the question. So he preferred to join his father. He gave the same answer when Fred asked him once again. Julia accepted the decision and walked away. At that moment the little John started to panic. He ran to his mother. She took him with her and disappeared. Fred saw his son back when John was already a Beatle and had conquered the world.

This scene, this dramatic story, should have happened at 25 Ivy Avenue in Blackpool. Mark Standing, the owner of the house, discovered that just a couple of years ago: "The way I found out was that a friend wanted to send me something in the mail. He wanted to find the postcode. So he googled this address and he came up with list's of John Lennon's houses. That was in 2005. I read the website, quite interesting and sent an e-mail to all my friends with the news: John Lennon lived in my house!"

That sounds great: 'John Lennon lived in my house.' But how reliable is that? Standing: "On that website they put a note to a paper where they confirmed it. It's a bit of circular. The prove of the website is that I seen it on the website and it's now on the paper. So which comes first: the chicken or the egg? The website came first, I'm saying it now in the newspaper about the website. So they take me as a prove which is not totally true. I don't know anything else. I believe it, cause there is no prove to disprove it."

A colleague of John Lennon

Probably the room where 5 year old John
slept during the summer of 1946
(april 2012)

Like that other inhabitant of 25 Ivy Avenue Standing is a musician. He even performed for audiences of thousands of people through whole Europe. He played rock music in the 1980's. But his perspectives are much larger. Standing: "Starting as an bass- and six strings guitarist, last years I'm more in the drumming things: Brasilian, African style. I give workshops with youngsters to create music. We listen to each other during lessons and during playing we try to change and to develop. I can make a living of it. I am what they called the community artist. As a freelancer."

Standing is very artistic. His house is full of sculptures, made by himself. "I do some drama work as well,  acting and improvising. We made plays for youngsters about the dangers of alcohol, about aids, about stranger-a-danger." Just like Lennon Standing never followed guitar lessons and he has a free mind. Experimental music is his greatest love. "Making sound loops, little snips from the television, noises and sounds, put them together. Just like Revolution 9 from the White Album, but then with more rythm. My record company since 1983 called PUMF. I used to release cassettes from the bands I was in. Since 1983 I have 100 releases. Not too much. There was always a change that someone would hear my music and make a lot of money out of it. I want to stay free. It's so sell out these days."

Behind the fronts

Ivy Avenue is now a part of a neighborhood with the same kind of houses. That was different in the time Lennon stayed here. Standing: "I think the house is from the 1930's, so quite new when John stayed here with his father. At the backside there was a Greyhound stadium where they organized races. This street was very far from Blackpool centre, a bit isolated, but close to the beach." In these days Blackpool was a real family beach place. With the leisure parks and the donkey ride. Standing: "Last 20, 30 years it changed, people come for Stag-and-hen parties. Looking for fights and sex, and getting drunk. Blackpool is not a family place anymore."

All those same kind of houses, what happens behind the front? The drama between John and his parents is definitely not the only story of 25 Ivy Avenue. Standing bought the house from his ex-wife, Jenny. "I think she moved in here in 1983. She was here with her husband of the time. They split up and then we got together. We also split up. We had 12 years together. She had a little boy, Matthew. We married and I became his step dad. From his age of four till sixteen. He had difficulty, because he didn't saw his real father that much. He was very anger, shouting to me. She choose for her son. It was difficult... after twelve years. That was in 2003. I stayed here, Jenny wanted to move. Her job had changed. So I bought the house from her. I had already the studio and build the garage anyway. We have kept in touch for one, two years. I haven't seen her for a long time. She's married again. Well, life moves on. Since a year I have a new girlfriend, Emma. Also with kids, but now I'm more a friend than a father. We have both our own spaces and that's a good idea."

House with history

The Blackpool scene was crucial in John's youth. When he came back in Liverpool his mother and aunt Mimi were fighting for the little boy. Mimi took John over and he didn't see his mother for years. So in a short period he lost both his parents. It's one of those traumatic moments that build up a particular view of himself, dictated by demands. He shout it all out on his 1970 song Mother. "Mother, you had me but I never had you/I wanted you but you didn't want me/Father, you left me but I never left you/I needed you but you didn't need me.'

John, 5 years old

Even beside those emotional consequences, that what happened in this place, in this living room, was important in a more historical way. Standing is very aware of that fact: "If the conversation was: 'John, you can choose. You can come with me to New Zealand or you go back to Liverpool with your mum' and if John had chosen to go to New Zealand, there would never been the Beatles. He changed the world, would the world be the same if he'd gone with his dad? Essentially it could be put in a very, very big historical turning point and it happened right here. I can see the importance of what might have happened."

The website which Standing referred to is:
http://homepage.ntlworld.com/carousel/pob/pob40.html

(Thanks to Helen Williams)
 

On the Magical Mystery Tour with Neil Brannan

"For me every day is a Beatle day"


Best introduction to Beatles history is the Magical Mystery Tour. In the oldest bus Liverpool could find people from all over the world come together for a ride under the "blue subarban skies". Well, forget it. The weatherwoman was very clear yesterday: showers will be our part. But there's a guy who let the rainbow colored bus shines. Neil Brannan (37), captain of the tour for 11 years. "More and more nobody knows what's really true or not about the Beatles. It's so huge. I only give factional information."

By Dominique Verschuren

Brannan is our guide. So he was during my first trip 5 years ago. He's still making the same jokes: "During a reception Queen Elizabeth II said to Sir Paul McCartney: 'I have Beatle-records at home.' Paul answered her: 'I have Queen-records at home.'" Even the Filipino's understand it. And they are not alone. Tourists from Scotland, France, Holland, Germany, Norway, Austria, Canada, Peru... The Beatles are the strongest magnet Liverpool could wish.

Neil Brannan

No doubt about it, Brannan is an entertainer. Neil: "I'm doing it now for 11 years. I was dj in the Cavern, the club where the Beatles became big. Some guy suggests me: 'You have to be in that bus!' Me in that bus? Why? 'You speak every night to people you never met before. You have to teach that people that history.' 'But I can't teaching that,' I said. He gave me a book. I join the tour and I enjoyed it. Now I do it full time: 6 days a week. It feels like 8 days a week."

Listening to the songs with the same name in the bus we are for a moment a part of the real Penny Lane and we see a glimp of Strawberry Field. Brannan speaks with a lot of love about 'our John' or about Paul who he met a couple of times. Macca is his favorite Beatle, nevertheless he admit he's not a huge Beatle-fan. Brannan: "Everyone in Liverpool knows a Beatle-song. Every Scouser is proud they came from Liverpool. On the Beatle-fest, an event organized every year, there you met real fanatics. I can't call myself on the same level as the tourists who travel 10.000 miles to come to here. I don't go home and listening to Beatle-music. It's work for me, but it's never boring because of the music and because of the people. For me every day is a Beatle-day."

While school pupils in their uniform walks through Liverpool suburbia anno 2012, the rainbow bus from pastime paradise continues his journey. With the Magical Mystery Tour Brannan promotes a part of the legend of the Fab Four. Of course. Nevertheless he's a man of facts: "I only tells about where the Beatles lived from when till when. I'm not going to tell about the persons, cause I don't know them personally. I've met 1000's of Pauls 'cousins', you know. And they all have their own stories. But more and more nobody knows what's really true or not. I only give factional information."

That's the main reason why he skipped an old remark from 5 years ago. Only because he can't prove it. Brannan: "As we passed Sefton Park there's a big statue in the shape of a penis. Then I said that's because Ringo, cause he lost virginity in this park."

(Thanks to Helen Williams)

 

John Lennon Diary - Dominique in Liverpool 2012

Hello everybody,

I'm staying here for a while to breathe the atmosphere of the ultimate Beatles Town. Cause Liverpool certainly drives on the Beatles Industry. But of course I show the story behind The Beatles and John Lennon. I know my way in this town, I have contact with people who have special links with Lennon and I like you to inform about my adventures here.

You can follow my steps in this Liverpool Diary on my blog: The atmosphere of this place, my own thoughts and something extra. So turn on, tune in and cop out (like an old acid mantra said - well more into John Lennon we can hardly be!).

Enjoy!
Dominique

http://dominique-verschuren.blogspot.com

Cabaretier Kees Torn, of: de drang om de taal naar je hand te zetten

"Ik hoef niet zo veel te verzinnen, de waarheid is al absurd genoeg"

44 is hij nu en hij stopt. Met cabaret. Kees Torn. Een taalvirtuoos die woorden delft zoals een valk bidt. Met uiterste precisie. Praten met Torn is ritme zoeken. Is je inhouden, omdat je bij iedere vraag die je stelt het gevoel hebt dat het beste van het vorige antwoord nog moet komen. Ondanks - of dankzij? - de talloze stiltes die er vallen wordt er veel gezegd. Het was de filosoof Wittgenstein die de Tractatus naar zijn uitgever bracht met het verzoek om een gelijk aantal bedrukte en blanco pagina’s op te nemen in zijn boek. Er moest evenveel aandacht gaan naar het woord als naar de stilte.

Door Dominique Verschuren

Torn: "Je bestempelt mij als een nihilist of een humanist. Ik ben geen 'ist'. Ik ben gewoon een organisme met software erin. Ik vind het gewoon fantastisch om te bestaan. Ik hoef niet de hele tijd dat bestaan zo nadrukkelijk te beleven, zeker niet in een groep. Ik ben gelukkig, dat is ook een reden om te stoppen. Ik word ongelukkig van de restaurants en de trein. Maar dan kom ik thuis, de volgende dag zie ik mijn vriendin José weer, al het leed is dan geleden en ik ben weer in het paradijs. Ik heb eigenlijk heel weinig nodig.
          Ik heb ook nooit behoefte gehad om op het podium te staan. Het is een samenloop van omstandigheden geweest, en van vergissingen en misverstanden. Mijn moeder wilde altijd piano leren spelen, maar daar was geen geld voor. Haar zus mocht op pianoles, maar een tweede dochter op pianoles kostte te veel. Dat heeft haar altijd dwarsgezeten. Ze heeft altijd met argusogen naar haar kinderen gekeken om te kijken of er een muzikaal was. Ik bleek dat te zijn. Ik zat mee te dirigeren als er muziek op stond. Ik bleek een veelbelovend pianistje te zijn. Dus naar het conservatorium, ik werd klaargestoomd om concertpianist te worden. Totdat mijn pink brak. Ik kreeg er ook nog botziekte bij, dus het ging allemaal niet door. Uiteindelijk ben ik naar de kunstacademie gegaan, omdat ik ook bleek te kunnen tekenen, schilderen en kleien. Daar kwam ik een meisje tegen dat theater wilde maken en een pianist zocht. Dat werd ik. De mensen moesten de hele tijd om mij lachen, niet om haar maar om mij. Dat zit in mijn motoriek. Ik componeerde al en maakte zelf gedichtjes, sonnetjes, kleine, grappige dingetjes. Ik had niet de illusie dat ik een dichter zou worden, dat was geen optie. Ik dacht dat je voor dat soort werk een opleiding moest hebben gehad, of een persoonlijkheid als die van Wim Sonneveld.
          Het combineren van muziek en tekst vond ik erg interessant. Dat heb ik ook pas gedaan na de dood van mijn vader. Hij had een plaat van Drs. P. Toen ik die opzette snapte ik ineens hoe het moest. Ik dacht: dat kan ik ook. Het ging me zo gemakkelijk af. Het voelde heerlijk, alsof ik thuiskwam."

"Wat moet je met volmaaktheid?"

Torn: "Cabaret heeft me uit mijn isolement gehaald. Ik heb door cabaret een hoop lol gehad, erkenning. Voor mij was dat loslaten van het isolement wel belangrijk, dat ik niet meer zo'n bang jongetje was. Ik ontdekte ook dat mensen anders in elkaar zaten dan ik dacht, die zeiden andere dingen terug dan ik verwachtte. Daarvoor dacht ik: ik kan dat meisje wel aanspreken en dan vraag ik hoe ze heet en dan zegt ze haar naam, en dan kan ik dit vragen en dan antwoordt ze dat... Zo maakte ik vooraf al een heel scenario, dus begon ik er maar niet aan. Ik heb een heel negatief zelfbeeld. Nog. In het liedje Man stond de relatie op springen. Ik citeer José daarin: 'Ik hou heus wel van jou... bij vlagen.' Dat heeft ze letterlijk zo gezegd. Ze wou me aan alle kanten anders hebben, anders kleden, dat ik ook een keertje zou koken of een vakantie regelen. Ik deed al die dingen niet, ik was tevreden zo.
          Ik geloof niet in de maakbaarheid. Ik heb teveel gelezen om daar nog iets van te geloven. Ik snap de mens en ik heb de boeken gelezen die beweren dat je kan als je maar wilt. 'Je kan alles bereiken.' Ik geloof dat niet. Een bepaalde aanleg kun je niet afdwingen. Je wordt geboren met de genen die je hebt en daar moet je het mee doen. Je hebt nergens invloed op. Hoe mensen op mij reageren en wat ze van mij vinden, ik heb daar geen macht over. Ik kan niet iets anders maken dan ik maak. Ik had ook liever een ander programma gehad dan ik nu heb. Dat zat er nu eenmaal niet in. Ik kan alleen maar schrijven wat ik de moeite waard vind te beschrijven.
          Het volmaakte bestaat niet, dat is Platonisch. Elke avond is anders, er moet ruimte in, er moet lucht in. Ik leer mijn teksten ook niet uit mijn hoofd. Ze staan niet eens op papier. Als ik iets precies hetzelfde doe als gisteren dan betrap ik mezelf erop dat ik precies hetzelfde doe als gisteren. Daardoor wordt het toch anders, al is het maar omdat er ander publiek bij zit. Volmaaktheid is zo'n religieus woord. Ik geloof dat niets af is, alles is in beweging, alles is in ontwikkeling. Niet alles wordt steeds perfecter, idealer. Wat moet je met volmaaktheid?"

De laatste regel

Torn: "In de eerste twintig jaar van mijn leven had ik niemand nodig. Toen ineens wel en raakte ik in paniek. Ik heb een paar helden: Jeroen Brouwers, Glenn Gould... Wat ze gemeen hebben is dat ze geïsoleerd zijn. Glenn Gould trok zich terug in een studiootje en is plaatjes gaan maken en had met niemand contact. Veel mensen vervelen Jeroen Brouwers, irriteren hem. Ik heb bewondering voor mensen die zich honderd procent op hun ding storten, kunstenaars die zich afsluiten van de buitenwereld. Je hebt mensen die niemand nodig hebben. Ik ben blijkbaar niet zo. Zonder José zou ik me verloren voelen.
          Toch ben ik altijd een einzelgänger geweest. Ik vond mensen altijd vervelend, ik vond ze fantasieloos. Ik had van die buurjongetjes die nooit wisten wat ze wilden doen. Dan ging ik maar weer naar binnen, lezen of met Lego spelen. Ik had niemand nodig. Maar dat veranderde plotsklaps. Toen mijn vader dood ging. Dat was iets wat ik niet in mijn eentje verwerken kon, ik wilde daarover praten. Ik was toen 21. Het contact met hem begon net. Mijn ouders waren gescheiden toen ik zes was. Mijn vader had ik sindsdien nauwelijks gezien. Ik ontdekte pas op mijn negentiende dat hij het was op wie ik leek. Ik begreep ineens waarom ik het met mijn moeder niet kon vinden. Als ik mijn vader een vraag stelde was hij een minuut lang stil en dan kwam er een afgerond antwoord. Die neiging heb ik ook."

                                             Hij wist niet wat hij zonder sigaretten
                                             Of zonder schaken moest beginnen
                                             Hij schaakte om de zinnen te verzetten
                                             En rookte om de zetten te verzinnen

 "De laatste regel, die het liedje op z'n kop zet, daar begin ik vaak mee. Ik begin pas te schrijven als ik een idee verrassend kan maken. Anders weet je aan het begin al hoe het eindigt. Dat kan ook, maar ik vind het leuker om teksten te maken waar een draaiing in zit. Om te verrassen. Het einde van Streepjescode was niet een effect waar ik op uit was. Het gebeurde, als in een flits. Het boek bestaat, Faust was dat.  Ik hoef niet zo veel te verzinnen, de waarheid is al absurd genoeg. Ik had dat boek van mijn vader geërfd en ik zat daar doorheen te bladeren. Het was onderstreept hier en daar, soms met een uitroepteken. Waarom heeft mijn vader dat onderstreept? Het ging over de zinloosheid van het leven of de onmacht van mensen. Was hij 't hiermee eens of juist niet? Toen dacht ik: misschien heeft hij het niet onderstreept, maar heeft hij het tweedehands gekocht. En toen dacht ik: hier zit een liedje in.
          Eerst was het een puberaal gedicht, ik was 21. Dat gedicht vond ik terug. Ik hoefde het alleen nog in te leiden. De familiesituatie, ik was bij mijn vader weggehouden. Uitleggen waarom die streepjes zo belangrijk voor mij waren. De laatste vier regels, de conclusie, kon ik gewoon behouden."

"Soms heb ik een gedachte die precies in veertien regels past"

Torn: "5 mei is het bevrijdingdag, dan geef ik mijn laatste show. Een bevrijding voor mij. Op 6 mei ga ik mijn roes uitslapen, dan lig ik voor pampus. Daarna ga ik mijn hoofd leegmaken, cabaret eruit vegen, dan kiezen uit alle ideeën die ik heb.
          De wetenschap heeft me in de greep. Ik lees me helemaal suf over de kwantummechanica en biologie, ik ben een inhaalslag aan het maken. Ik zit altijd met vragen hoe ze iets kunnen weten. Hoe hebben ze de lichtsnelheid gemeten, hoe zit dat apparaat in elkaar? Ik twijfel aan alles, dat zit in mijn karakter. Het is niet zo dat ik de wetenschap in twijfel trek, ik ben gewoon nieuwsgierig, hoe ze aan een bepaald getal komen. Hoe kan het dat een proton ouder is dan het heelal? Het lijkt een beetje op verliefdheid die ik voel voor de exacte wetenschap en die kijk op de natuur. Het klopt zo mooi. Ik word vrolijk van dingen die kloppen.
          Ik ben met een hoop vaagheid en verzinsels en geheimzinnigheid opgevoed. Ik ben streng gereformeerd opgevoed. Geloof is allemaal uit de duim gezogen. Het is heel erg moeilijk om van wetenschap cabaret te maken, om dit te delen met mijn publiek. De meeste mensen zijn helemaal niet geïnteresseerd in wetenschap. Er bestaan een heleboel misverstanden dat het ook een geloof is. Ik bestrijd dat met vuur. Het is het tegenovergestelde van geloof. Geloof is: God bestaat en geen gezeik. Je mag geen vragen stellen, je mag niet twijfelen, terwijl het allemaal verzonnen is. En in de wetenschap wordt continu getwijfeld en gecheckt, ze kijken wel uit om een bewering te doen. Ik herken mezelf erin, ik herken die opwinding, die nieuwsgierigheid.

         

Ik weet niet of ik een goede wetenschapper was geweest, of ik die volharding, dat geduld heb. Als ik liedjes schrijf heb ik dat wel. Zoals die rijmwoorden die in het Engels hetzelfde betekenen als het voorlaatste woord uit dezelfde zin in het Nederlands. Daar ben ik twaalf jaar mee bezig geweest. Begin jaren negentig begon ik te verzamelen. Na twaalf jaar had ik drie A4'tjes en toen ben ik pas gaan puzzelen. Je kunt ze namelijk niet opzoeken. De universiteit van Twente heeft ooit een tijdje stil gelegen, alle studenten waren bezig met dat spelletje. Anderen proberen er ook wel eens eentje te verzinnen. Dan komen ze met voorbeelden die ik ook al had. Ik hou van de ordening van een liedtekst of een sonnet waarin iedere lettergreep onwrikbaar op zijn plaats staat. Als je een lettergreep eraan verandert wordt het minder. Dat is een soort van volmaaktheid die ik nastreef. Inderdaad, volmaaktheid. Maar ook dat is een illusie, het perfecte sonnet bestaat niet. Alhoewel, soms heb ik een gedachte die precies in veertien regels past."

Het is niet meer wat het was. (Of toch wel?)

“Ik slaap met het lidwoord het"

Een aansteker, de afstandsbediening, zeep en zelfs internet kunnen er niet tegen op. Er is weinig dat een mens dagelijks zo vaak gebruikt als het lidwoord het. En toch wordt het bedreigd. Steeds meer mensen hebben de neiging om het te vervangen door de. Dat maakt het correct leren van het Nederlands er niet gemakkelijker op, ervaren ook de studenten van de taalcursussen Nederlands aan het Stedelijk Centrum voor Volwassenenonderwijs (SCVO). "Als zelfs de politie de vragen fout stelt, hoe leer ik dan goed Nederlands?"

Door Dominique Verschuren

Waarschijnlijk kun je je het zelf niet meer herinneren, maar de meeste kinderen doen er langer over om het correct gebruik van het lidwoord het onder de knie te krijgen. Dat is ook niet vreemd. Slechts amper een kwart van alle zelfstandig naamwoorden vormt een paar met het. Voor mensen die niet in het Nederlandstalig gebied zijn geboren en op volwassen leeftijd controle moeten zien te krijgen over deze taal is het een taalkundige demon. Florian uit Kameroen: "Ik doe mijn best om het te gebruiken, maar dat maakt mijn Nederlands wel... gebroken. Want als ik midden in een zin zit, moet ik bij een woord altijd nadenken of het het of de is."

De worsteling met de Nederlandse lidwoorden is eigenlijk een veldslag met het gezonde verstand. Er zit namelijk geen logica achter, weet ook Celena uit Polen: " Is het een probleem voor mij? Enorm! Er zijn geen regels. Je moet het gewoon blokken. Neem bijvoorbeeld het meisje. Dat is toch raar, want een meisje is toch duidelijk feminien. Hoe komt het dan dat het het is? En een vrouw is wel de vrouw." Zoals iedere migrant nemen ook deze studenten ieder hun eigen bagage mee. En in die rugzak zit ook hun eigen taal. Svetlana uit Rusland: "In het cyrillisch heb je geen lidwoorden. Je zegt gewoon meisje in plaats van het meisje. Je kunt dat niet vergelijken met het Nederlands. Je kunt het alleen leren door het te leren, leren, leren. Lidwoorden zijn dan ook voor mij het moeilijkste."

Het heeft nogal een bezwaarlijke reputatie. Regels zijn er niet, dus dan komt het aan op stom reproductiewerk. Sommige studenten gaan hierin vrij ver. "Er zijn niet heel veel woorden met het," zegt Florian. "Om het te onthouden moeten we in de les iedere maand tien woorden opschrijven met het. Blaadjes met het-woorden hangen boven mijn bed. Ik slaap met het. (lacht)"

Het goede voorbeeld van de politie

Fred Weerman, hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam, beweert dat vooral niet-moedertaalsprekers een grote invloed hebben op de ontwikkeling van een taal. Letterlijk zegt hij: "Als je bij wijze van spreken leerders toetst op een heleboel woorden en of ze de of het gebruiken, dan is het inderdaad zo dat late leerders, mensen die het Nederlands op latere leeftijd zijn gaan leren, dat die veel vaker fouten blijven maken in het goed gebruik van het. Dat ze gemakkelijker een woord als de zullen benoemen terwijl dat volgens het standaard Nederlands een het-woord is."

Dit feit voorleggen aan ons panel is als vloeken in de kerk; zij het wel met argumenten onderbouwd. Celena: "Als ik babbel met een vriendin dan is zij ook niet zo attent op het. Dan hoop je van die vriendin iets te leren, maar dat valt tegen. En die vriendin komt niet uit Polen, hè, die komt uit Vosselaar! Zij gebruikt het Nederlands ook anders dan het zou moeten zijn. Dus ik geloof niet die professor. Het ligt gewoon aan je educatie en wat heb je van je ouders meegekregen? Ben je dikwijls gecorrigeerd geweest door je ouders? Dan krijg je automatisch reactie op je taal. Soms durven mensen ons niet te corrigeren. Dan weet je dus ook niet of je het wel of niet goed doet."

Het Nederlands kent met andere woorden ook de nodige geheimen voor vele Vlamingen. Correct taalgebruik is niet iedereen gegeven, de regels kennen waarom iets gezegd wordt zoals het gezegd hoort te worden is helemaal een gepuzzel. Op haar werk praat Jashma uit Nepal vooral met oorspronkelijk Belgen: "Soms vraag ik hen als ik in de war zit waarom iets op een bepaalde manier is in de taal. Dan kunnen ze dat niet uitleggen. Of ze zeggen iets en dan vraag ik: 'Is dat juist hoe jullie dat zeggen?' En dan zeggen ze: 'Eigenlijk is dat niet juist, maar het is een dialect.'"

Weerman onderkent dat er zeker nuances bestaan en dat die vooral te maken hebben met de omgeving waarin je het Nederlands oppakt: "Het Nederlands van prinses Maxima die de hele dag omringd is door mensen die uiterst correct Nederlands spreken is uiteraard anders dan een migrant die in een etnische wijk in Amsterdam of Antwerpen woont. Maar daartegenover klopt het zeker ook dat Nederlanders en Vlamingen de nodige fouten maken." En dan hebben we het natuurlijk niet over meanderende volzinnen uitgesproken door een welbespraakte politicus of dichter. Het gaat gewoon over dagdagelijks taalgebruik. Misschien dat de meesten onder ons er niet eens meer van opkijken, maar voor sommigen tast verkeerd taalgebruik zelfs het gezag aan. Beek uit Afghanistan: "Ik werd ooit gestopt door de politie en hij vraagt mij: 'Hoe is jouw naam?' Ik schrok! Hoe is jouw naam? Datbegreep ik niet. Ik had geleerd: Wat is jouw naam? of: Hoe heet jij? Als zelfs de politie de vragen fout stelt, hoe leer ik dan goed Nederlands?

Geef meer aandacht aan je taal

Hengelen naar de reden waarom zoveel mensen de taal verkeerd gebruiken blijft een kwestie van gissen. Toch komt ons panel zelfverzekerd aanzetten met argumenten. Zoals de bevolking zich etnisch vermengd zo nestelen ook woorden uit andere talen zich gerieflijk in het Nederlands. Celena: "Ik denk dat het probleem meer het Engels is. Het Nederlands is besmet met het Engels. En mensen worden ook lui, doen te weinig moeite om nog aandacht te geven aan hun taal. Het leven gaat te rap, te snel, en niemand geeft aandacht aan de kleine details. Iedereen doet dat."

               

Ook al is het Nederlands niet hun moedertaal toch blijken de studenten opmerkelijk gehecht te zijn aan het. Op de vraag of het onzijdig lidwoord moet verdwijnen wordt dubbel geantwoord. Eric uit Kameroen heeft zo zijn twijfels: "Het vervelende is dat je niet weet waarom je de ene keer de en andere keer het moet gebruiken. Dat zou ik heel graag willen weten. In die zin zou het niet erg zijn als het zou verdwijnen." En toch... aan de andere kant heeft het onzijdig lidwoord al diep wortel geschoten in Erics systeem: "Als ik het lidwoord het niet zou horen dan zou dat voor mij wel raar klinken." 

Zo geven de nieuwkomers in het Nederlands een frisse impuls aan de moedertaalsprekers die hun eigen taal achteloos gebruiken. Want eigenlijk is het recept heel simpel: zoals je een mooie auto of een dierbare relatie moet blijven onderhouden, zo gaat het er ook om bewust met je taal om te gaan. Florian: "Het heeft met de tijd te maken. Als je je Nederlands blijft oefenen, dan komt het wel. Zoals bij het meisje, dat wordt automatisch. Bij andere woorden is dat moeilijker. Voor mij is het dan ook geen goed idee om het af te schaffen."