Psychotherapeute Lut Celie vertelt over Connected

'We mogen niet bang zijn om ons hart te verbinden met elkaar.'

Midden in een volkswijk van Gent staat een groene oase: een oud, idyllisch begijnenhof. Het lijkt een eiland, met muren afgezonderd van de omgeving. Maar toch is het een plek van verbondenheid. In een van de authentieke huizen legt Lut Celie, psychotherapeute, uit waarom verbondenheid het hart van ons leven vormt.

Door Dominique Verschuren

Lut Celie: 'Ik begeleid voornamelijk jongeren. De meesten van hen hebben een ingrijpende gebeurtenis meegemaakt en zijn uit verbinding met hun omgeving geraakt. Ik kom vaak op scholen en begeleid zogenaamde groeigroepen. Daarin werken we ook aan verbinding. Het verbinden van binnenwerelden van jongeren.'

Binnenwerelden van jongeren?

'Ik hoor uit verhalen dat veel jongeren zich van binnen eenzaam voelen. Ze hebben niet meer de vaardigheden om wanneer het moeilijker wordt, als er zaken zijn blijven liggen, om die te delen met anderen. Om kwetsbaarheden, emoties,  gevoeligheden in verbinding te brengen met anderen. Hoe kunnen wij ons verbinden met anderen? Die vraag staat voor mij centraal, dat probeer ik over te dragen. Verbinden niet alleen in woorden, maar ook non-verbaal. We mogen niet bang zijn om ons hart te verbinden met elkaar.'

Hoe kunnen we dat doen, ons hart verbinden?

'Door niet bang te zijn. Door ons te laten zien. Het gaat om authenticiteit, groei. Dat mag afwijken van anderen, dat mag speciaal en anders zijn. Maar vertrekkend vanuit wie je zelf uiteindelijk wilt worden. Niet bang zijn om voor dat stukje te gaan staan. Jongeren die zich niet verbinden blijven op zichzelf bestaan, beginnen zichzelf abnormaal te vinden en niet oké. Of zelfs eenzaam. Trouw blijven aan jezelf is erg belangrijk. Vergelijk je zelf niet, wat ik vaak zie bij jongeren, maar denk: Daar sta ik voor en dat ga ik delen. Maar dan komt de vraag: waar zit veiligheid en vertrouwen om wie ik ben en waar ik voor sta en hoe ik denk en voel? Waar zit veiligheid en vertrouwen om dat te kunnen delen? Om mij daar minder eenzaam in te voelen. Dat delen is belangrijk in het verbinden. Ik zie vaak een rem op dat delen.'

Waar komt die rem vandaan?

'Het zit vaak in angst. Angst om niet begrepen te worden, om niet geliefd te zijn, om niet bij de groep te horen. Als je je zo gedraagt blijft er vaak een afkooksel van jezelf over. Je bent geliefd door wat de anderen van je verwachten en verlangen, maar niet om wie je werkelijk bent.'

Waar zijn we dan eigenlijk naar op zoek?

'Eenzaamheid en je niet kunnen verbinden met anderen is één van de grootste oorzaken van depressie. "Ik word niet begrepen." "Luister eens naar mij!" Ik heb een tijdje geleden een afscheidsbrief gelezen van een meisje dat zelfmoord pleegde. Daarin stond: "Niemand begrijpt mij." Niemand die echt verbinding had gemaakt en haar erkenning had gegeven! Mensen staan klaar met goed bedoelde adviezen, maar dat is vaak niet voldoende. Je hebt iemand nodig die zegt: "Ik kan geen pasklaar antwoord geven, maar ik wil wel met u een weg afleggen."'

Valse veiligheid

Is er eigenlijk veel angst onder jongeren?

'Er is veel angst. Angst om gepest te worden, om buiten de norm te vallen. Jongeren leven zeer sterk op eilandjes. Het draagvlak van een familie, een gezin, buren, de scouts... de ankers die vroeger gegeven werden, ook al waren die niet altijd even positief, die vallen beetje voor beetje steeds meer weg. Er is ontzettend veel beïnvloeding en dus ook angst. Niet mogen zijn wie je eigenlijk bent. Dat doet jongeren vaak wankelen.'

Hoe moeten we die eilandjes concreet zien?

'Jongeren die zich vaak niet begrepen voelen gaan enorme eigen werelden creëren. En daar zijn alle mogelijkheden voor in deze tijd. Ik trek mij terug alleen op mijn kamer en ik zoek daar mijn eigen wereld. Zoals een moeder mij vertelde: "Mijn zoon zit 's avonds 4 of 5 uur op zijn kamer, games te spelen. Ik heb geen contact meer met hem." Jongeren gaan letterlijk uit verbinding met de wereld. Ze hebben even het gevoel dat die virtuele wereld hun wereld is, maar het is valse veiligheid.'

Valse veiligheid. Dat klinkt uitgesproken. Wat is er zo vals aan die wereld?

'Omdat hun eenzaamheid opgevuld wordt door iets virtueels, iets wat die binnenkant, die binnenwereld niet voedt. Die eenzaamheid wordt even verdrongen, niets meer. Maar die eenzaamheid heeft verbinding nodig. Ik ben niet tegen die virtuele communicatie zoals internet en sociale media, maar dat alleen mag niet jouw wereld worden. Er bestaat zoveel verdieping daarnaast. Ik hoor vaak jongeren zeggen: "Ik zit veel in die virtuele wereld, maar als het echt over mezelf gaat dan weet ik niet wie ik moet bellen." Sociale netwerksites hebben hun functie. Het is een vorm van communicatie, maar het blijft oppervlakkig. Eenzaamheid wordt daarmee niet opgelost.'

Lut Celie: 'Gisteren zat hier een jong meisje van 22 met haar vriend. Met die gast heeft ze al een relatie sinds haar 15e. Ze zegt tegen hem: "Ik heb het gevoel dat je me niet begrijpt. Ik voel mij alleen staan." Die vriend zegt tegen haar: "Ik ken je al 7 jaar. Ik kan toch wel weten hoe je bent, ik begrijp je volledig, ik zorg al zo lang voor je." Zoals ouders ook vaak doen tegen hun kinderen: "Ik hou wel van je!" En toch voelt dat kind het niet. Die gast heeft inderdaad het gevoel dat hij al 7 jaar voor haar zorgt, op zijn manier. En toch blijft zij met een gevoel achter: Ik word niet begrepen. Hoe komt dat? Wat zorgt ervoor dat die ouder uit verbinding raakt met dat kind.'

Wat kan die jongen anders doen om toch terug die verbinding te maken met zijn lief?

'Vragen stellen, open staan. "Hoe komt het dat je je niet begrepen voelt? Wat kan ik doen zodat jij je meer begrepen gaat voelen? Daar wil ik aan werken." Misschien heeft zij een verandering ondergaan, een ontwikkeling, wat uiteraard heel menselijk is. Hij moet haar opnieuw ontdekken. Door vragen te stellen en niet ervan uitgaan dat hij haar van haver tot gort kent.'

Echtscheidingen en verwachtingen

Hoe belangrijk zijn ouders in de verbinding die jongeren kunnen maken?

'Ouders zijn zeer belangrijk omdat zij hechtingsfiguren zijn. Daarom zijn zij belangrijk om erkenning te krijgen. We zetten ons enorm tegen hen af. Maar om uiteindelijk te worden wie je bent als jongere is het belangrijk om een compliment te krijgen. "Je bent zo goed bezig!" Een jongere mag zichzelf worden. Dat is erg belangrijk. Alles dobbert, het wordt steeds onveiliger. Ouders gaan uit elkaar, echtscheiding, verwarring alom. Daarom is een identiteit ontwikkelen zo belangrijk.'

Echtscheidingen worden vaak gezien als slecht voor jongeren. Is dat werkelijk zo?

'1 op de 3 jongeren komt rechtstreeks in aanraking met scheidingen, omdat hun eigen ouders uit elkaar gaan. Veel jongeren kunnen daardoor moeilijk verbindingen aangaan. Met hun lief en met andere jongeren. Ze redeneren: Het kan morgen al gedaan zijn, misschien volgend jaar, dus waarom zou ik er zo veel aandacht aan besteden? En waarom zijn mijn ouders uit elkaar? Weet ik niet, ze kwamen gewoon niet meer goed overeen. Het kan mij ook wel overkomen.

              Een scheiding is sowieso een ingrijpende gebeurtenis, waardoor het fundament wankelt. Wat heel erg belangrijk is, is dat veiligheid en vertrouwen, die normaal gezien bij die hechtingsfiguren liggen, hersteld worden. Ik zeg niet: scheiden is traumatiserend. Scheiden is een ingrijpende gebeurtenis die ook bij jongeren veel zorg en aandacht vergt om te herstellen.'

Tot slot: welke rol spelen verwachtingen?

'De druk die jongeren wordt opgelegd kan erg groot zijn. Vaak horen verwachtingen niet bij de jongere. Veel ouders hebben die verwachtingen, die vaak niet reëel zijn. Dat kan een jongere enorm onder druk zetten. Sommigen kunnen niet onmiddellijk aansluiten op de Hogeschool of universiteit, gewoon omdat ze op zijn. Vergeet ook de druk van de school niet. Het prestige gericht zijn van de scholen is zeker gestegen. Veel scholen, ook middelbare, klagen dat ze niet extra aandacht kunnen geven, want ze moeten het lesprogramma afkrijgen. Leer die gasten ook andere dingen, over vriendschap, over iets dat gebeurt in de media, iets dat bij jongeren leeft. Gewoon samen iets delen.'